هدف از این مطالعه، بررسی و تحلیل و تبیین خط فقر نسبی بر اساس روش 50 و 66 درصد میانه ی مخارج خانوارهای شهری و روستایی در استان چهارمحال وبختیاری با شاخص های اصابت فقر و شدت فقر در طی سال های 1390 تا سال 1395 است. روش تحقیق مقاله «توصیفی – تحلیلی» است. بر اساس بررسی های صورت گرفته توزیع درآمد در آخرین سال مطالعه(1395)، ده درصد از ثروتمند ترین جمعیت نسبت به ده درصد از فقیر ترین جمعیت در مناطق شهری و روستایی استان چهارمحال و بختیاری به ترتیب 68/6 و 24/8 می باشد. این ارقام در سطح کشور به ترتیب 7 و 53/8 درصد است. ارقام نشان می دهد که توزیع درآمد در جامعه ی شهری استان چهارمحال و بختیاری نسبت به جامعه شهری کشور و جامعه روستایی استان از وضعیت بهتر برخوردار است. برای محاسبات خط فقر نسبی بر اساس روش 50 و 66 درصد میانه ی مخارج از شاخص های اصابت فقر و شکاف و شدت فقر استفاده شده است، با مقایسه ی اصابت فقر و شدت فقر مشخص می شود که اگر چه اصابت فقر (درصد افراد زیر خط فقر) تغییر چندانی نکرده است ولی با توجه به افزایش شدت فقر که برای نقاط شهری از سال 1390 تا 1395 به روش 66 درصد میانه ی مخارج از 1288/ به 3523/ یعنی 72/2 برابر افزایش پیدا کرده است و برای نقاط روستایی از سال 1390 تا 1395 به روش 66 درصد میانه مخارج از 1013/ به 2788/ یعنی 75/2 برابر افزایش پیدا کرده است.

در اقتصادهای متمرکز نابرابری جغرافیایی یکی از مهم ترین ابعاد نابرابری است که موردتوجه سیاست گذاران است. طرح آمایش فضایی سرزمین مهم ترین سیاست دولت در اقتصاد ایران به منظور کاهش نابرابری و فقر در ابعاد مکانی و جغرافیایی است. هدف این پژوهش ارزیابی تاثیر فضایی متغیرهای نابرابری درآمد، فقر نسبی، رشد درآمد سرانه حقیقی، بیکاری، نرخ ارز حقیقی و نرخ بهره ی حقیقی بر قدرت خرید حقیقی کالاهای بادوام با استفاده از مدل گشتاور تعمیم یافته خود رگرسیونی فضایی SAR-GMM-DPD با ضرایب دومرحله ای آرلانو-باور/ بوندل-باند پویای تصادفی در بین استان های ایران در دوره ی 1396-1385 است. نتایج نشان داد که طبق تیوری نظریه ی مصرف دوزنبری، کالاهای بادوام دارای تابع تقاضای شکسته است؛ به طوری که وقفه ی اول متغیر وابسته با ضریب 009/0 دارای تاثیر مثبت بر قدرت خرید کالاهای بادوام است. وقفه ی اول فضایی SAR نیز منفی و معنادار 007/0-است که بیانگر وابستگی فضایی منفی بین استان های ایران است، یعنی اثرات متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته دارای تاثیرات غیرمستقیم فضایی و جغرافیایی است. نابرابری درآمد با ضریب 43/0-تاثیر منفی بر قدرت خرید کالای بادوام خانوارها دارد. خط فقر نسبی با ضریب 06/0-اثر منفی بر قدرت خرید می گذارد و هرچه خط فقر نسبی به سمت دهک های بالای درآمدی حرکت می کند، قدرت خرید کالای بادوام کاهش می یابد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

اولین قدم در مسیر مبارزه با فقر و محرومیت، آگاهی از وضعیت فقر است. با در نظر گرفتن این موضوع در مطالعه حاضر، با استفاده از آمار هزینه و درآمد خانوار، به اندازه گیری وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی ایران طی سال های 88 - 1368 پرداخته شده است. بدین منظور پس از ارایه تعریف های فقر و معرفی انواع آن و مروری بر مطالعات انجام شده، به مقولات اندازه گیری خط فقر و محاسبه میزان فقر و نیز معرفی روش های به کار رفته در این مطالعه پرداخته می شود. برای به دست آوردن خط فقر مطلق کل، خط فقر مطلق غذایی بر اساس رویکرد حداقل نیازهای اساسی محاسبه و حداقل نیازهای غیرغذایی به آن اضافه شده است. نتایج حاصله دلالت بر آن دارد که:برنامه های فقرزدایی پس از جنگ، در کاهش فقر مناطق شهری نسبت مناطق روستایی، موفقیت بیشتری داشته اند،میزان خطوط فقر مطلق در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی بوده است،میزان فقر مطلق و همچنین شکاف فقر مطلق در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری بوده است،شاخص فقر مطلق در مناطق شهری از سال 1385 و در مناطق روستایی از سال 1384 رو به افزایش نهاده است.

در قرن 21، ازجمله شاخص­هایی که نشان­دهندۀ پیشرفت شهری است، پایین بودن فقر در این مناطق است. یکی از راه­های رسیدن به این مهم، افزایش مخارج آموزشی است؛ که در این مطالعه به بررسی آن پرداخته می­شود؛ بنابراین، مطالعۀ حاضر به دنبال ارزیابی فضایی تأثیر متغیرهای هزینه­های آموزشی، نرخ رشد و نرخ بیکاری بر کاهش فقر در بین خانواده های شهری در استان های ایران و در دورۀ زمانی 1400-1385ه‍.ش. است. در این مطالعه برای بررسی آزمون­های آماری از مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم یافتۀ SGMM-DPD-SAR با کاربرد ضرایب دومرحله ای آرلانو-باور/ بوندل-باند استفاده خواهد شد. نتایج به دست آمده مؤید آن است که طبق پدیدۀ دور باطل فقر، وقفۀ اول متغیر وابسته با ضریب 91/0 دارای تأثیر مثبت بر فقر است. وقفۀ اول فضایی SAR نیز مثبت و معنادار 06/0 است که نشان می­دهد وابستگی فضایی مثبتی بین استان های ایران وجود دارد، یعنی اثرات متغیرهای توضیحی بر متغیر وابسته دارای تأثیرات فضایی و منطقه­ای است. طبق نظریۀ سرمایۀ انسانی بیکر و شولتز، توسعۀ منابع انسانی ازطریق برنامه­هایی مثل آموزش و بهداشت بر کاهش فقر تأکید می­کند که در اینجا هزینۀ آموزش با ضریب 04/0 منجر به کاهش فقر در خانوارها می­شود، رشد اقتصادی با ضریب 01/0 تأثیر منفی و معناداری برشدت فقر در ایران داشته؛ و هم چنین ارتباط منفی بین رشد اقتصادی و شاخص آمارتیاسن وجود دارد، یعنی رشد اقتصادی تأثیرات مثبتی بر میزان کاهش فقر در ایران دارد. نرخ بیکاری نیز با ضریب 06/0 باعث افزایش فقر می ­شود.

موضوع فقر و روش های محاسبه آن از جمله مباحثی است که در حوزه رفاه اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله که به صورت ضمیمه گزارش «شاخص های توسعه جهانی در سال 2008» منتشر شده است، ضمن مروری بر برآوردهای پیشین از خط فقر بین المللی، برآورد جدیدی از خط فقر جهانی ارائه شده است. در بازنگری انجام شده، خط فقر بین المللی، با استفاده از داده های جدید از یک دلار به 1.25 دلار در روز افزایش یافت.افزایش حجم اطلاعات دریافتی از کشورهای مختلف، تجدید نظر در محاسبه PPP کشورها، تعیین استاندارد بین المللی برای محاسبه خط فقر در کشورهای مختلف و توجه به دوره بررسی، نحوه تجمیع اطلاعات کالایی و موارد بدون پاسخ و غیر قابل اندازه گیری از جمله موضوع هایی است که در برآورد جدید خط فقر بین المللی مورد دقت قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که برآوردهای جدید PPP در بیشتر کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای فقیر بالاتر از برآورد قبلی است.بر اساس نتایج این گزارش، تعداد افراد فقیری که در خط فقر جهانی 1.25 دلار در روز زندگی می کنند، از دهه 1980 به بعد رو به کاهش بوده و بیشترین کاهش به آسیای شرقی و اقیانوسیه اختصاص داشته است.